Сонгууль дөхөөд улстөрийн кампанит ажлууд ид эхлэх гэж буй энэ үед улстөрийн маркетингийн талаар залуу улстөрч нарт зориулаад юм бичмээр санагдлаа. Би энэ талаар нэг их айхтар туршлага байхгүй ч гэсэн ганц хоёр улстөрийн ажлын судалгаа хийж байсан, улс төрийн маркетингийн ном зохиол уншиж байснаа эвлүүлээд бичье. Улстөрийн луугаруудад гэхээсээ илүүтэй шинээр улс төрд орж байгаа хүмүүст зориулагдсан гэж ойлгоно биз.
Зөвлөгөө 1: Гэрийн даалгавараа хий
Дийлэнх улс төрд орж байгаа залуус гэнэт шийдээд л бөхийн дэвжээ, урлагын тайзнаас улстөрч болно оо гээд хүмүүсийн уур унтууг бараад байх шиг байна. Уг нь улстөрч болохоор шийдсэн бол ядаж л 2-3 жилийн өмнөөс төр, олон нийтийн ажил хийгээд үзчих хэрэгтэй юм. Ингэснээр сонгогч нар чинь чамайг 'төрийн хар хүн' болсноор төсөөлж болох юм. Жишээ нь О.Магнай олон жил поошиг нүдэж, агентлагын дарга хийж байж одоо л сонгогчдын нүдэнд улстөрч хүнээр төсөөлөгдөж чадаж байна.
Зөвлөгөө 2: Хэт дүр эсгэх хэрэггүй
Улстөрд орохын тулд сонгогч нарт зориулсан дүрийг бүтээх хэрэгтэй болдог. Гэхдээ өөрийгөө өндөг шиг өөгүй, бурханлаг мэт харагдуулах дүр бүтээгээд өөрийнхөө мөн чанараасаа холдуулаад байгаа харагддаг юм. Хоолонд давс хэрэгтэй байдагтай адил бүтээж буй дүрд чинь жаахан сул тал буюу өөрийн чинь мөн чанар байхад гэмгүй. Жишээ нь П.Анужин хэтэрхий өөгүй харагдах гэж байгаад нилээн эвгүй байдалд орчих шиг боллоо.
Зөвлөгөө 3: Тодорхой асуудал (дайсан) барьж ав.
Олон нийт, сонгогч нар шинэ улстөрчийг сонгохдоо өөртөө тулгамдаж буй тодорхой асуудлыг (дайсныг) шийдвэрлүүлэх л гэж сонгож байгаа. Тодорхой асуудал, түүнд саад болж буй дайсныг зөв тодорхойлох нь залуу улстөрчийн карьерт хамгийн чухал зүйл. Жишээ нь Ц.Элбэгдорж авилгал гэдэг асуудлыг хөндөж тавьсаар байгаад л Ерөнхийлөгч болсныг санаарай. Асуудал буюу дайсан нь сонгогч нарт хамгийн тулгамдаж буй зүйл байх ёстойг мэдээж анхаарна биз. Гэхдээ олон асуудлыг барьж авах нь сонгогч нарыг төөрөгдүүлэх аюултай.
Зөвлөгөө 4: Бүх хүнд таалагдах албагүй
Улстөрч болно гэдэг нь чи нийт сонгогчийнхоо тал хэсэгт хайрлагдаж тал хэсэгт нь үзэн ядагдах замыг сонгосон гэсэн үг. Тиймээс эмзэг дэлбээ царайлаад л шүүмжилсэн хүн болгонтой хэрүүл уруул хийгээд байх огт шаардлагагүй. Чи ямар ч зөв зүйл ярьсан бай тэрийг эсэргүүцэх хүн дандаа байна. Гэхдээ өөрийн тойргын сонгогч нарынхаа дийлэнх хэсэгт нь таалагддаг байх нь мэдээж их чухал :-)Жишээ нь Архангайн Батбаяр, Сэлэнгийн Баярцогт, Баянхонгорын Баттулга
Зөвлөгөө 5: Хүчирхэг холбоотнуудыг бий болго
Сонгогч нар дан ганц чиний имиж эсвэл мөрийн хөтөлбөрт тулгуурлан шийдвэр гаргадаггүй гэдгийг үргэлж санах хэрэгтэй. Дэвшиж буй намын фон, чамайг дэмжиж буй нөлөө бүхий хүмүүс зэрэг олон хүчин зүйлийг харгалзан шийдвэр гаргана гэсэн үг. Тиймээс "би" гэж биш бид гэж хэлж болохуйц бусад холбоотнууд чамд хэрэгтэй болно гэсэн үг. Тухайлбал Бат Үүл Нийслэлийн иргэдийн хурлын сонгуульд бусад нэр дэвшигч нартаа ямар их тус болсныг нь санаарай
Зөвлөгөө 6: Кампанит ажлаа энгийн, ойлгомжтой байлга
Хэрэгжүүлж буй улстөрийн кампанит ажил чинь энгийн ойлгомжтой байх хэрэгтэй. Учир нь сонгогч бүр дээд боловсролтой, эдийн засаг улс төрийн мэдлэгтэй биш. Жишээ нь Обама АНУ-ын Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ердөө л "Change" буюу Өөрчлөлт гэсэн ганцхан мессежтэйгээр оролцсоныг санаарай
Эцэст нь хэлэхэд улс төр хэдий бохир ч хэн нэгэн Монгол нь энэ ажлыг хийх хэрэгтэй л болно. Тиймээс бүгдэд нь амжилт хүсье !!!
Гүндалайгийн кампанит ажлыг маркетингийн онолын үүднээс тайлбарлавал viral (вираль) маркетинг буюу buzz (жингэнээн үүсгэх) маркетинг гэж тодорхойлж болно. Энэ төрлийн маркетингийн арга хэрэгсэл нь ямар нэгэн сонирхолтой жингэнээн (мессеж, контент, санаа г.м) үүсгэж хэрэглэгчээс хэрэглэгч руу вирус шиг тархааж брэндийн танигдалтыг нэмэгдүүлэх зорилго бүхий байдаг. Иймэрхүү төрлийн маркетингийн аргачлалыг хувь хүний брэндэд голцуу ашигладаг бөгөөд тод жишээ нь бол бидний мэдэх Miley Cyrus гэх дуучин. Зөвхөн Америкийн Диснейн хүүхдийн киноны од байсан тэрээр үсээ тайруулж, секси, гаж гэмээр имижийг бүрдүүлснээр өөрийн хуучин "хүүхдүүдийн од" гэсэн имижийг үгүй хийж глобаль од болсон. Хэдийгээр хөндлөнгөөс харахад Miley тэнэг үйлдэл хийсэн юм шиг болов ч түүний Youtube дэхь хандалт, цомгийн борлуулалт, түүнийг мэддэг байдал гэрлийн хурдаар өсч хүссэндээ хүрсэн. Харин Гүндалайн хувьд бол вираль маркетингийн талаар тодорхой төлөвлөгөө, бодлогтой байгаа эсэхийг мэдэхгүй юм. Гэхдээ явцын үр дүнгээс харвал вираль маркетингийн амжилттай жишээ (24 цагт 200k үзэлт, 3000 гаруй шэйр аймаар статистик). Ча*га царайлах гэх жаргон, ур муутай дууны клип нь бидэнд вирус шиг халдаж бие биедээ Гүндалай гэх брэндийг улам бүр хоногшуулж байна. Ер нь мань хүний кампанит ажил нь сонгогчид "танихгүй бурханаас таньдаг чөтгөр дээр" гэсэн менталитийн дагуу сонголтоо хийдэг гэсэн логик дээр үндэслэж байж магадгүй. За ямартай ч шууд шүүмжлэхээс илүүтэй сонгуулийн үр дүнг нь харж байя даа wink emoticon Олон сонгогчтой том улсад бол ашигладаг л маркетингийн техник л дээ
Маркетингийг борлуулалтын функцийн багахан хэсэг байсныг нь салгаж шинжлэх ухааны түвшинд хүртэл хөгжүүлэхэд хөтөлсөн хүн бол Ф.Котлер. #Котлер эдийн засгийн ухаанаар магистр (1952 онд Чикагогийн ИС), докторын (1956 онд MIT) зэрэг хамгаалсан. Эдгээр сургуулиудад сурч байхдаа Нобелийн шагналт эдийн засагчид болох Мильтон Фрийдман, Солоу, Самеульсоноос номын дуу сонсож, шавь нь байсан юм билээ. Котлер эдийн засгаас гадна математик, зан төлвийн шинжлэх ухаанаар Харвард, Чикагод судалгааны ажил хийж байсан нь бүтээлүүдэд нь нөлөө үзүүлсэн нь харагддаг. 1967 онд 36 настайдаа "Маркетингийн удирдлага" сурах бичгийнхээ эхний хэвлэлийг гаргаж уг ном нь тэр даруйдаа маркетеруудын ариун Библи судар болсон. Ерөнхийдөө Котлерийн маркетингид оруулсан хамгийн гол хувь нэмэр бол зах зээлийн эрэлт гэдэг нь зөвхөн үнээс бус өөр бусад хүчин зүйлээр тодорхойлогдоно гэдгийг ойлгуулж чадсан хүн. Ингэхдээ 1960 онд Жероми МкКартигийн боловсруулсан 4P (Product, Price, Promotion, Place) загварыг ашигласан нь одоо ч маркетеруудын ашигладаг шийдвэр гаргалтын гол загвар хэвээрээ байгаа юм. Түүнээс гадна 1970-аад оны үед Котлер маркетингийн парагдигмийг өргөжүүлж нийгэмд чиглэсэн маркетингийг хөгжүүлсэн нь одоо маркетингийн дэд салбар болчихоод байгаа юм. Котлерийн "Маркетингийн Удирдлага" номтой манай монголчууд 1990-ээд оны үед Удирдлагын Академийн багш нарын орчуулгаар анх танилцаж байсан. Тэрнээс хойш олон монгол багш нарын сурах бичиг, хичээлийн агуулга энэ номон дээр тулгуурлаж заагдсан байх. Хэдхэн сарын өмнө "Маркетингийн Удирдлага" сурах бичгийн хамгийн сүүлийн хувилбар болох 14 дэх хэвлэлийг Монголын Маркетингийн холбоо санаачлаад монголын маркетингийн олон мундаг багш нар хамтраад англи хэлнээс хөрвүүлж гаргасан байна лээ. Энэ сурах бичиг бол оюутнуудад зориулсан биш маркетингийн мөн чанараар нь ойлгохыг хүссэн хүн бүрийн ширээний ном байх ёстой эд л дээ. Котлерийн сурах бичгийн нэг онцлог бол дан ганц шинжлэх ухааны тайлбар биш практик жишээг түлхүү оруулдаг, маркетингийн олон загваруудыг нэгтгэж том зургаар нь харуулж чаддаг хүн. 2000 аад оноос хойш Котлерийн нөлөө буурч оронд нь Пралахад, Луш, Варго нар энэ орон зайг эзэлж эхэлж байх шиг байна. Гэхдээ л Котлер бол маркетингийн загалмайлсан эцэг бол яахын аргагүй л мөн
Контент маркетинг маркетеруудын хамгийн халуухан тренд болчихлоо. Сошл медиа уламжлалт сувгуудыг орлож эхэлснээс хойш контент маркетингийг хөгжүүлэх нь сонголт биш зайлшгүй хэрэгжүүлэх ёстой маркетингийн ажил болчихсон гээд хэлчихэд хилсдэхгүй. Гэхдээ олон маркетерууд хэрхэн яаж контентоо хөгжүүлэх талаар төдийлөн сайн ойлголтгүй байх шиг байгаа юм. Контент маркетингийг шинэ тренд гэж ойлгодог ч дэлхийн алдартай брэндүүд аль эртнээс хэрэглэж байсан хэлбэр. Жишээ ХАА-ын машин механизм үйлдвэрлэгч#John_Deere брэнд фермерүүдэд зориулан "The Furrow" буюу "Анжис" гэх сэтгүүлийг аль 1895 онд гаргаж байсан автомашины дугуй үйлдвэрлэгч #Michelin брэнд жолооч нарт зориулсан гарын авлагыг 1900 онд хэвлэж байсан түүхтэй юм билээ. Хамгийн сүүлийн үеийн амжилттай контент маркетингийн жишээ бол Lego Movie гэх хүүхэлдэйн кино. Бүхэл бүтэн 2 цагийн турш хэрэглэгч нараа хөгжөөхийн зэрэгцээ, хэрхэн легогоор тоглох талаар боловсрол олгоод худалдаж авах сэдлийг нь төрүүлээд гаргана гэдэг бол гайхамшиг. Манайд контент маркетингийг амжилттай хэрэгжүүлсэн тод жишээ бол#Мандал_даатгал компани гэж би боддог юм. Тэдний хийж байсан эдийн засгийн талаарх семинар, Purple book зэрэг бол манайдаа л шинэлэг байж чадсан. Контент маркетингийг үндсэндээ 4 хэлбэрээр хөгжүүлж болно гэж мэргэжилтнүүд зөвлөдөг юм байна:
1. Educate -Боловсрол олгох: Энэ хэлбэрийн контентийг манайд Голомтынхон нилээн аятайхан хөгжүүлээд байгаа (санхүүгийн боловсрол олгох хөтөлбөр, хуримтлалын аян г.м)
2. Entertain- Хөгжөөх цэнгээх хэлбэр: Манайд энэ хэлбэрээр миний санахын Ноён зууч пицца брэнд банш Батаатай хамтраад хэрэгжүүлж байсан
3. Inform: Мэдээллэх: За бараг дийлэнх контент маркетингийг хөгжүүлж байгаа компаниуд энэ хэлбэрийг ашиглаж байгаа байх
4. Inspire- Урам зориг, сэдэл өгөх: За энэ тал дээр бараг дотоодын компаниуд бараг алга харин глобаль брэндүүд дотроос Red Bull их сайн хэрэгжүүлж байгаа санагддаг юм.
Эцэст нь хэлэхэд аль ч хэлбэрийн контентийг хөгжүүлсэн бай маркетингийн чанадын зорилго нь контентоор дамжуулан зорилтот хэрэглэгч нартаа худалдан авах сэдэл төрүүлэх гэдгийг анхаарах хэрэгтэй болов уу
Монголын компаниуд #ребрэндинг хийх үйл явц сүүлийн жилүүдэд нилээн их ажиглагдах боллоо. Тухайлбал#Хас банкны брэндийн логоны шинэчлэл , #Ариг банкны брэндийн иж бүрэн өөрчлөлт, #Мобиком-ын уриа үгний (үнэт зүйлийн) өөрчлөлт гээд л. #Скайтел компани ч бас ребрэндингийн төсөл хэрэгжүүлж эхэлж байна. Энэ үйл явцыг хараад ребрэндингийн жаахан хошуу нэмэрлэмээр санагдлаа. Ребрэндинг гэдэг нь брэндийн биет /брэндийн бодит илэрхийлэл/ болон биет бус /үнэт зүйлс, имиж/ элементүүдийг бүхлээр нь эсвэл зарим хэсгийг өөрчлөх гэж тодорхойлдог (Daly & Moloney, 2004). Энгийнээр хэлбэл Ребрэндинг нь дотоод, гадаад орчны өөрчлөлтөөс үүдээд брэндийн амьдрах/ өрсөлдөх чадварыг уртасгах үйлдэл гээд хэлчихэж болно. Манай ребрэндинг хийж буй компаниудын үндсэн шалтгаан нь брэндийн насжилт өндөр (10-аас дээш жил дорвитой өөрчлөлт хийгээгүй) болон өрсөлдөөний нөхцөл байдал ширүүссэнтэй холбоотой болов уу. Ребрэндинг хийхдээ үндсэн 3 түвшинд буюу Корпорацийн (Жш нь MCS групп ребрэндинг ), Бизнесийн нэгжийн (MCS brewery ребрэндинг), Бүтээгдэхүүний (Жалам хар бүтээгдэхүүн) гэсэн өөрчлөлтийн далайцын хувьд иж бүрэн (Ариг), хэсэгчилсэн болон багахан хэмжээний (Хас банк) гэсэн хэлбэрээр хийж болно. Ребрэндинг хийх үйл явцад дараах гол зарчмуудыг мөрдөх ёстой гэж үздэг.
1. Ребрэндинг хийх үйл явц нь компаний дотор ч өрнөх ёстой. Дийлэнх ребрэндинг нь маркетингийн хүрээний буюу зөвхөн хэрэглэгчтэй, гадаад орчинтой холбоотой хийгддэг гэж ойлгох нь ребрэндинг бүтэлгүйтэх гол шалтгаан болдог байна. Компаний соёл, ажилчдын хандлага өөрчлөгдөхгүй л бол ребрэндинг зөвхөн косметик байдалтай хийгдэнэ гэсэн үг.
2. Залгамж халааны зарчим. Хэдийгээр Ребрэндинг нь өөрчлөлт хийх үйл явц ч гэсэн өмнөх брэндийнхээ бүтээсэн гол үнэт зүйлийг авч үлдэх түүн дээрээ суурилах ёстой гэдгийг анхаарах ёстой байдаг. Өмнөх үнэт зүйлээ хайхрахгүй бол үндсэндээ цоо шинэ брэнд үүсгэж байгаагаас ялгаагүй болно гэсэн үг.
3. Өнгөрсөнтэйгээ зууралдах: өмнөх брэндийн гол үнэт зүйлсийг авч үлдэж болох ч гэсэн хаях ёстой, өөрчлөх ёстой зүйлийг өөрчлөхгүй бол ребрэндингийн далайц буурч өөрчлөлт нь мэдрэгдэхгүй болно.
Кино урлагт дуртай болохоор интертэйнмент салбарын маркетинг тэр дундаа кино бизнесийн маркетингийн талаар ном, материал унших их дуртай. Сүүлийн үед манай киноны салбар хөгжиж байгаа болохоор кино бизнесийн маркетингийн талаар хэдэн үг хэлхмээр санагдлаа. Rentrak компаний (2014) судалгаагаар дэлхийн киноны салбарын орлого (бокс оффис) 36.4 тэрбум долларт хүрч, 1.27 тэрбум тасалбар зарагдаж, 142 мянга гаруй театруудаар сүүдэр ший гуайг хүн төрөлхтөн үзэж байгаа юм байна. Мэдээж энэ зах зээлийг Холливуд базсан хэвээрээ тэр дундаа их 6 конгломерат (Viacom, News Corp, Time Warner, Comcast, Sony, Walt Disney) бидний үзэх кинонуудыг шийддэг гээд хэлэхэд нэг их буруудахгүй. Дээрхи 6 аваргын хийж буй нэг киноны төсөв 100 сая доллар давж маркетинг сурталчилгааны дундаж зардал нь 2005 онд 35 сая байсан бол 2012 онд 50 сая доллар хүрсэн гэж байгаа (PWC, 2012). Гэхдээ өндөр төсвөөс шалтгаалаад нэг жилд үйлдвэрлэх киноны багц дээр нилээн сайн шинжилгээ хийж шигшдэг нь жижиг продакшнуудын кино (инди кино) хийх зах зээлийн орон зайг бий болгодог юм байна. Манай киночид сайн судлаад аятайхан инди кино хийчихвэл уг нь орон зай харагдаад л байгаа юм даа. Жишээ нь 65 мянган доллараар бүтсэн инди кино Blair Witch Project нийтдээ 140 саяыг, 15 саяар бүтсэн Ядуусын хорооллын саятан олон улсын бок оффисоос 365 саяыг шүүрсэн гэж байгаа. Эсрэгээрээ Warner Bros-ийн Green Lantern (2011) 325 саяар бүтээд ердөө 220-ийг олж шатаасан гэж байгаа. Бусад бизнестэй харьцуулахад киноны маркетинг өвөрмөц хэдэн онцлогтой юм байна. Нэгт: Үнийн өрсөлдөөн гэж огт байхгүй (За манайд театруудад Монгол, Гадаад эсвэл 3D энгийн гэж л багахан зөрүү) Ингэхээр бүтээлээ гаргахын зэрэгцээ төсвөө сайн хэмнэсэн нь эрсдэл бага үүрдэг. Хоёрт. Зорилтот үзэгчээ сонгох нь маш чухал байдаг. Жш нь Pixar хүүхэлдэйн киног зөвхөн хүүхэд биш гэр бүл үзэх болгож өөрчилсөн. Гуравт. Киноны маркетингийн хамгийн чухал нь "Wannasee" "Mustsee" буюу "Үзмээр байна" "Үзэх ёстой" гэсэн хандлагыг хэрэглэгчдэд төрүүлэх ёстой байдаг юм байна. Өөрөөр хэлбэл үзэгчээс үзэгчид хүрч буй ам дамжсан яриа л ийм нөлөөг бий болгодог юм байна Дөрөвт. Зөвхөн тасалбарын орлого биш өөр бусад орлого олох эх үүсвэр зөндөө байдаг. Тухайлбал кино дотроо бараа бүтээгдэхүүн байршуулах, мерчандайзинг Жишээ нь Жеймс Бондын Skyfall 150 саяар бүтсэн хэрнээ 50 сая долларыг бүтээгдэхүүн (Хайнекен, Астон Мартин г.м) байршуулсныхаа төлөө олчихсон гэж байгаа. Star Wars цувралын найруулагч Жорж Лукас 1973 онд цалин болох 350 мянган долларын оронд FOX студиэс уг киноны мерчандайзингийн эрхийг аваад одоо тоглоом, хувцас зарсан шигээ 40 гаруй жилийн хугацаанд 7 тэрбумын ашиг олсон гэж байгаа. За тэгээд эрхэм киночиддоо амжилт Дэлхийн зах зээлийг доргиосон янзын кино хийгээд өгөөч
Эх үүсвэр:
1. http://www.mpaa.org/…/MPAA-Theatrical-Market-Statistics-201…
2. http://www.celebritynetworth.com/…/how-one-genius-decision…/
3. The definitive guide to Entertainment Marketing
